Η κορτιζόνη είναι ένα φάρμακο με ισχυρές αντιφλεγμονώδεις και ανοσοκατασταλτικές ιδιότητες που χρησιμοποιείται κυρίως για την άμεση ανακούφιση από πόνους, φλεγμονές και αλλεργίες.
Παρά την αποτελεσματικότητά της, η χρήση της συνοδεύεται από πιθανές παρενέργειες, οι οποίες επηρεάζουν τόσο το σώμα όσο και την ψυχολογία. Τι πρέπει να γνωρίζουμε για την κορτιζόνη και πώς μπορούμε να μειώσουμε τους κινδύνους της;
Τι είναι η κορτιζόνη και πώς λειτουργεί;
Η κορτιζόνη είναι μια στεροειδής ορμόνη που παράγεται φυσικά από τα επινεφρίδια και ανήκει στα γλυκοκορτικοειδή.
Βοηθά με φυσικό τρόπο τον οργανισμό να ανταποκρίνεται στο στρες και η συνθετική μορφή της χρησιμοποιείται ως φάρμακο σε δισκία, ενέσεις ή κρέμες. Η δοσολογία της εξαρτάται από τη φύση και τη σοβαρότητα της πάθησης.
Σε ποιες περιπτώσεις συνιστάται η κορτιζόνη
Η κορτιζόνη χορηγείται όταν είναι απαραίτητη η ταχεία αντιμετώπιση φλεγμονών, αλλεργικών αντιδράσεων, αυτοάνοσων νοσημάτων ή άλλων σοβαρών και χρόνιων παθήσεων.
Συγκεκριμένα, χρησιμοποιείται για την αντιμετώπιση φλεγμονωδών παθήσεων, όπως η ρευματοειδής αρθρίτιδα, η οστεοαρθρίτιδα, η τενοντίτιδα και οι δερματολογικές φλεγμονές. Επιπλέον, είναι αποτελεσματική στη θεραπεία σοβαρών αλλεργικών αντιδράσεων, όπως αλλεργικό σοκ, εξανθήματα ή αλλεργική ρινίτιδα.
Χορηγείται επίσης για την καταπολέμηση αυτοάνοσων νοσημάτων όπως ο συστηματικός ερυθηματώδης λύκος, η σκλήρυνση κατά πλάκας ή η νόσος Crohn. Σε σοβαρές περιπτώσεις άσθματος, χρόνιας αποφρακτικής πνευμονοπάθειας (ΧΑΠ) ή ορισμένων μορφών καρκίνου, η κορτιζόνη αποτελεί μέρος της θεραπείας.
Ακόμη, χρησιμοποιείται για την μείωση του οιδήματος σε περιπτώσεις τραυματισμών ή εγκεφαλικών παθήσεων. Τέλος, λειτουργεί ως υποκατάστατο θεραπείας σε ορμονικές ανεπάρκειες όπως η ανεπάρκεια επινεφριδίων.
Πιθανές παρενέργειες της κορτιζόνης
Η κορτιζόνη μπορεί να προκαλέσει ανεπιθύμητες ενέργειες, ειδικά όταν χρησιμοποιείται σε υψηλές δόσεις ή για μεγάλο χρονικό διάστημα. Οι συχνότερες περιλαμβάνουν:
- Αύξηση βάρους και κατακράτηση υγρών
- Οστεοπόρωση, εξαιτίας της μειωμένης απορρόφησης ασβεστίου
- Υψηλή αρτηριακή πίεση, ιδιαίτερα σε άτομα με προδιάθεση για υπέρταση
- Πεπτικά προβλήματα, όπως έλκος και γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση
- Αυξημένα επίπεδα σακχάρου στο αίμα, που μπορεί να επιδεινώσουν προϋπάρχοντα προβλήματα όπως ο διαβήτης
Πότε αποβάλλεται η κορτιζόνη
Ο χρόνος που χρειάζεται για να αποβληθεί η κορτιζόνη από τον οργανισμό ποικίλλει. Επηρεάζεται από την ποσότητα και τη συχνότητα χορήγησης, καθώς και με τον μεταβολισμό του καθενός.
Συνήθως αποβάλλεται από τον οργανισμό μέσα σε λίγες ημέρες έως μία εβδομάδα μετά τη διακοπή της θεραπείας. Ωστόσο, η παρατεταμένη χρήση της μπορεί να αφήσει πιο μακροχρόνιες επιδράσεις.
Ψυχολογικές επιδράσεις
Η μακροχρόνια χρήση κορτιζόνης επηρεάζει όχι μόνο το σώμα, αλλά και την ψυχολογική κατάσταση. Πιο συγκεκριμένα, επηρεάζει τον ανθρώπινο εγκέφαλο, και ειδικά το σύστημα του άξονα υποθάλαμου-υπόφυσης-επινεφριδίων.
Με απλά λόγια, μπορεί να οδηγήσει σε διακυμάνσεις της διάθεσης, άγχος ή ακόμα και κατάθλιψη σε ευαίσθητα άτομα. Επίσης, συχνά προκαλεί αϋπνία, ιδιαίτερα αν λαμβάνεται το βράδυ, καθώς επηρεάζει τον κιρκάδιο ρυθμό και αυξάνει τα επίπεδα ενέργειας.
Κορτιζόνη και διατροφή: Προσαρμογές για την μείωση των παρενεργειών
Η σωστή διατροφή είναι καθοριστική για την μείωση των παρενεργειών της κορτιζόνης.
Η πρόσληψη γαλακτοκομικών, λιπαρών ψαριών και ξηρών καρπών σε συνδυασμό με την έκθεση στον ήλιο, ενισχύει τα επίπεδα ασβεστίου και βιταμίνης D στον οργανισμό. Κατά συνέπεια, συνδράμουν στην διατήρηση της καλής οστικής υγείας και προλαμβάνουν την οστεοπόρωση.
Η κορτιζόνη όπως αναφέρθηκε μπορεί να προκαλέσει κατακράτηση υγρών, γι’ αυτό είναι καλό να περιορίζεται η κατανάλωση αλατιού. Είναι σημαντικό να προτιμώνται φρέσκα τρόφιμα και να αποφεύγονται τα επεξεργασμένα. Η επαρκής ενυδάτωση επίσης βοηθά στην απομάκρυνση των τοξινών και στην αντιμετώπιση της κατακράτησης υγρών.
Το κάλιο παίζει σημαντικό ρόλο στην ρύθμιση της ισορροπίας των υγρών στο σώμα. Πλούσιες πηγές καλίου περιλαμβάνουν την μπανάνα, το αβοκάντο, τις πατάτες και το σπανάκι.
Ακόμη, όταν κάποιος παίρνει κορτιζόνη, υπάρχει πιθανότητα να αυξηθεί το σάκχαρο στο αίμα. Για αυτόν τον λόγο, είναι καλύτερο να καταναλώνονται σύνθετοι υδατάνθρακες και όχι απλοί.
Επίσης, τα αντιοξειδωτικά (όπως η βιταμίνη C και τα φλαβονοειδή) προστατεύουν τον οργανισμό από τις φλεγμονές και τις ελεύθερες ρίζες. Πορτοκάλια, μούρα, σπανάκι και μπρόκολο είναι πολύ καλές επιλογές.
Κορτιζόνη και αλκοόλ
Η κατανάλωση αλκοόλ κατά τη διάρκεια θεραπείας με κορτιζόνη καλό είναι να αποφεύγεται.
Το αλκοόλ ενισχύει ορισμένες παρενέργειες όπως την αύξηση της αρτηριακής πίεσης, τις διαταραχές στη διάθεση και τα προβλήματα στο πεπτικό σύστημα.
Παράλληλα, η κορτιζόνη αυξάνει την ευαισθησία του οργανισμού στο αλκοόλ και συνδυαστικά προκαλούν πρόσθετη κόπωση, ανισορροπία και στομαχικές ενοχλήσεις.
Κλείνοντας
Η κορτιζόνη είναι ένα εξαιρετικά χρήσιμο φάρμακο για σοβαρές παθήσεις, αλλά η μακροχρόνια χρήση της απαιτεί προσοχή.
Με σωστή παρακολούθηση και υιοθέτηση κατάλληλων διατροφικών και καθημερινών προσαρμογών, μπορεί να μειώθουν οι παρενέργειες της και να διατηρηθεί η συνολική υγεία.
